PTLD

PTLD (post-transplant lymphoproliferative disease) of posttransplant lymfoom is een vorm van lymfeklierkanker die kan ontstaan na een orgaan- of stamceltransplantatie. Het komt zelden voor nl. bij minder dan 1/2.000 patiënten in de EU.

PTLD is goed te behandelen als het in een vroeg stadium wordt ontdekt maar kan wel de nodige psychosociale zorgen met zich meebrengen.

Oorzaak

PTLD wordt voornamelijk veroorzaakt door het Epstein-Barr virus (EBV) dat kan leiden tot klierkoorts. Indien iemand EBV heeft gehad blijft dit aanwezig in de B-cellen maar wordt het virus door het immuunsysteem onder controle gehouden. Na een transplantatie en de voorafgaande behandeling is het immuunsysteem verzwakt waardoor EBV zich terug kan reactiveren. In zeldzame gevallen kan PTLD ook optreden bij patiënten die geen EBV hebben.

Het risico op PTLD is afhankelijk van verschillende factoren:

- mate van onderdrukking van het immuunsysteem: hoe meer het immuunsysteem onderdrukt wordt door medicatie hoe groter het risico op PTLD;

- serostatus van EBV: PTLD kan veroorzaakt worden door reactivatie van het eigen EBV of van EBV van de donor. Dit kan leiden tot een ongecontroleerde groei van de lymfeklieren en uiteindelijk tot kanker;

- leeftijd: kinderen < 10 jaar en volwassenen > 50 jaar

Het risico op PTLD na een stamceltransplantatie is miniem en bedraagt 1.0 - 3.2%.

Symptomen

pijnloze klieren;
vermoeidheid;
koorts;
onverklaarbaar gewichtsverlies;
nachtzweten;
algemeen slecht gevoel.

Diagnose

PTLD is moeilijk te diagnosticeren. Een diagnose wordt gesteld op basis van:

medische voorgeschiedenis;
biopsie;
bloedonderzoek;
pet/ct-scan;
beenmergpunctie en -biopt.

Behandeling

In eerste instantie wordt de immuunonderdrukkende medicatie (zoals prograft/tacrolimus) afgebouwd. Daarnaast kan ook radio-, chemo- of immunotherapie worden ingezet.