Werkhervatting
Werken tijdens of na de kankerbehandeling
Wanneer je geconfronteerd wordt met kanker, komen heel veel vragen op je af. Eén van de vragen die patiënten hebben, is of ze het werk nog kunnen verder zetten of kunnen hervatten en wat allemaal de mogelijkheden hiervoor zijn. Wij hebben ook een aantal tips voor je verzameld die je kunnen helpen om je ziekte op het werk bespreekbaar te maken.
Belangrijk om weten is dat veel afhangt van je statuut op het moment van de diagnose. (Statutaire of contractuele) Ambtenaren, werknemers uit de privésector, het onderwijs, zelfstandigen of werkzoekenden kennen allemaal een ander statuut. Indien je hierover vragen hebt, kan je contact opnemen met Rentree die je hierin gratis begeleidt en ondersteunt vanaf het moment dat je je diagnose hebt gekregen. Zelfstandigen kunnen echter niet terecht bij Rentree maar wel bij andere loopbaanbegeleidingsdiensten. Werkzoekenden kunnen ook contact opnemen met de VDAB. Indien je tussen 18 en 35 jaar bent en geen of weinig werkervaring hebt, kan je gratis ondersteuning krijgen van Entree.
Er zijn verschillende trajecten voor werknemers uit de privésector om opnieuw aan het werk te gaan: het formele en het informele. Het formele traject is een reïntegratietraject dat zowel de werknemer, werkgever als adviserend geneesheer van de mutualiteit kunnen aanvragen. Het informele traject kan via volledige of gedeeltelijke werkhervatting.
Houd er ook rekening mee dat als je in een specifiek werkregime zit, vaak niet genoeg belastingen worden ingehouden. Dit kan ervoor zorgen dat je een onaangename verrassing krijgt wanneer je je aanslagbiljet ontvangt. Zet daarom genoeg geld aan de kant zodat je dit kunt terugbetalen. Indien mogelijk, kan je ook vragen om bijvoorbeeld meer bedrijfsvoorheffing in te houden. Statutaire ambtenaren kunnen dit aan hun werkgever vragen.
Wij raden patiënten aan om het contact met hun werkgever en collega's te onderhouden aangezien dit de stap tot een terugkeer naar de werkvloer vergemakkelijkt. Onthoud ook dat werkgevers vaak niet weten hoe ze met werknemers moeten omgaan tijdens en na een kankerbehandeling. Durf dus zeker zelf aan te geven wat voor jou comfortabel aan voelt.
In dit filmpje gaan Karolien en Eline (sociaal werk UZ Leuven) in op enkele van deze vragen.
Onderzoek
Wie kanker overwon en opnieuw de arbeidsmarkt op wil, wordt gediscrimineerd. Dat blijkt uit jarenlang onderzoek onder leiding van Stijn Baert. “Ex-kankerpatiënten hebben minder promotiekansen, hogere kansen op ontslag en lagere kansen op een nieuwe job bij het solliciteren.”
Alvorens zelf onderzoek op te starten in Vlaanderen rond de carrièremogelijkheden na kanker, hebben ze in kaart gebracht wat de wetenschap daar al over te vertellen had.
Daaruit blijkt dat wereldwijd ongeveer 60% van al wie kanker overleefd heeft, nadien terugkeert naar de arbeidsmarkt. Dat gemiddelde verbergt natuurlijk grote verschillen tussen groepen gewezen kankerpatiënten. Vrouwen, kortgeschoolden en personen met een migratieachtergrond, ze kennen allen een minder succesvol vervolg van hun carrière na een uitval wegens kanker. Gewezen kankerpatiënten hebben minder promotiekansen, hogere kansen op ontslag en lagere kansen op een nieuwe job bij het solliciteren.
Bovendien geeft de wetenschappelijke literatuur aan dat herintegratie onder andere bemoeilijkt wordt bij onvoldoende ondersteuning van collega’s en werkgevers, bij beperkte mogelijkheid tot flexibel werken, bij hoge (werkgerelateerde) stress en in fysiek veeleisende functies. Wat in dat internationale onderzoek ook heel vaak terugkwam, was dat gewezen kankerpatiënten zich gediscrimineerd voelden bij hun terugkeer naar de arbeidsmarkt. Dat wil zeggen: minder promotiekansen, hogere kansen op ontslag en lagere kansen op een nieuwe job bij het solliciteren.
Discriminatie: inbeelding of realiteit?
Nu is het natuurlijk niet omdat mensen zich gediscrimineerd voelen, dat dat ook echt het geval hoeft te zijn. In onze studie onderzochten we het, met de steun van Kom Op Tegen Kanker, als eersten ter wereld op een objectieve manier.
In een experiment dienden recruiters een keuze te maken uit verschillende jobkandidaten. Sommige hadden recent een werkonderbreking gekend door kanker, andere om een andere reden en nog andere hadden helemaal geen onderbreking gehad. Verder waren de kandidaten volstrekt gelijk, zodat de wet niet toelaat dat recruiters de kandidaten met een kankerervaring minder kans gaven op een jobgesprek dan degenen zonder onderbreking. Toch zagen we dat gebeuren. Kanker in het verleden verlaagde de kans op een interview.
De ongunstige behandeling van gewezen kankerpatiënten blijkt hoger bij vrouwelijke sollicitanten. Dat zou een deel van de minder succesvolle terugkeer naar de arbeidsmarkt na kanker bij vrouwen kunnen verklaren.
Verder zijn recruiters die zelf een kankerervaring gekend hebben milder voor sollicitanten die zich in hetzelfde geval bevinden, net als vrouwelijke recruiters in het algemeen en recruiters die risico’s minder schuwen. Wie zich met een kankerervaring presenteert, wordt niet alleen ingeschat als fysiek minder sterk, maar ook als een risico op hogere kosten voor de werkgever.
Nu is discriminatie vaststellen natuurlijk één zaak, terwijl de problematiek aanpakken een andere is. Om dat laatste te kunnen doen, is het belangrijk te weten waarom sommige werkgevers kandidaten met een kankerervaring discrimineren. Daar kan het beleid dan op inspelen of sollicitanten met een kankerervaring kunnen erop anticiperen. Ook dit konden we bestuderen via ons onderzoek. Wat blijkt? Wie zich met een kankerervaring presenteert, wordt niet alleen ingeschat als fysiek minder sterk, maar ook als een risico op hogere kosten voor de werkgever. Dat komt omdat men vreest dat kanker in het verleden, ziek zijn in de toekomst betekent.
Eerlijk zijn of zwijgen?
Is het dan beter om helemaal niks te zeggen over de kankerervaring bij het solliciteren en dus het gat op het cv niet te duiden? De onderzoeksresultaten geven het tegendeel aan. In vergelijking met andere kandidaten met een gat op hun cv door een eerdere depressie, familiale reden of niet-toegelichte werkonderbrekingen, hebben gewezen kankerpatiënten net betere aanwervingskansen. Ze worden onder andere beter ingeschat qua motivatie, autonomie, flexibiliteit als stressbestendigheid, zo blijkt uit ons onderzoek.
Maar voor sollicitanten die open zijn over een eerdere kankerervaring is het dus wel belangrijk om meteen aan te geven dat de huidige gezondheidstoestand echt stabiel is (als dat kan). Op die manier zal de werkgever minder snel denken dat ze hoge kosten met zich mee zullen brengen. Diversiteit is meer dan etniciteit alleen.
Ook het beleid kan – of zeg gerust: moet – iets leren uit onze resultaten. De afgelopen maanden was er, naar aanleiding van Black Lives Matter, heel wat discussie over discriminatie van personen met een migratieachtergrond. Terecht, zo toont eerder onderzoek dat we deden. Maar diversiteit op de arbeidsmarkt is veel meer dan etnische diversiteit. Het gaat dus ook om gezondheid. Naast bijvoorbeeld ook leeftijd. Zowel de Vlaamse als de federale regering plannen de komende jaren discriminatie op de arbeidsmarkt veel sterker op te volgen. Het hogere doel is onze arbeidsmarkt eerlijker én diverser maken. Cruciaal is dan ook het begrip diversiteit voldoende divers in te vullen. En dus niet enkel op etnische of genderdiscriminatie te focussen, maar ook op gezondheidsdiscriminatie. Niemand vraagt erom om gediscrimineerd te worden op basis van zijn huidskleur. Maar ook niemand vraagt erom om kanker te krijgen. Eerst kanker overwinnen en dan discriminatie op de arbeidsmarkt moeten bestrijden, zoiets kunnen we toch echt niet aanvaarden?
Bron: Baert, S. (2021, 20 april) Geraadpleegd van Het Laatste Nieuws.